انواع روش های تست لوله ( نکات مهم انتخاب بهترین روش )

لوله ها به عنوان یکی از اجزای حیاتی در صنایع مختلف، وظیفه انتقال سیالات را بر عهده دارند. از این رو، اطمینان از کیفیت و سلامت لوله ها پیش از استفاده و در حین کار، امری ضروری است. تست لوله ها به منظور بررسی و ارزیابی کیفیت، صحت عملکرد و عیوب احتمالی آنها انجام می شود. حوادث ناشی از نقص و خرابی لوله ها می تواند خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری به بار آورد. به عنوان مثال، نشت سیالات خطرناک از لوله ها می تواند منجر به انفجار، آتش سوزی و آلودگی محیط زیست شود. از این رو، تست لوله به منظور پیشگیری از بروز چنین حوادثی و تضمین سلامت و ایمنی سیستم های لوله کشی از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه انواه روش تست لوله را شرح می‌دهیم.

معرفی 6 روش تست لوله (مخرب و غیرمخرب)

روش‌های تست لوله به دو دسته کلی مخرب و غیرمخرب تقسیم می‌شوند. تست‌های مخرب مانند تست هیدرواستاتیک و ضربه چارپی، استحکام و مقاومت لوله را با اعمال فشار یا ضربه مستقیم می‌سنجند. تست‌های غیرمخرب مانند اولتراسونیک و ذرات مغناطیسی، عیوب داخلی و سطحی لوله را بدون آسیب رساندن به آن شناسایی می‌کنند. انتخاب روش مناسب بستگی به نوع لوله، کاربرد و استانداردهای مورد نیاز دارد.

تست هیدرواستاتیک (مخرب)

این روش یکی از رایج ترین روش های تست لوله است که برای بررسی مقاومت لوله در برابر فشار و نشتی به کار می رود. در این روش، لوله با آب یا سیال دیگر پر شده و تحت فشار قرار می گیرد. فشار به تدریج افزایش یافته و تا حدی که از حداکثر فشار قابل تحمل لوله بیشتر باشد، ادامه می یابد. در صورت وجود نشتی یا نقص در لوله، سیال از آن خارج شده و تست با شکست مواجه می شود.

مزایای تست هیدرواستاتیک:

• این روش به طور مستقیم مقاومت لوله در برابر فشار را بررسی می کند.
• روش برای لوله های فلزی و غیر فلزی قابل استفاده است.
• این روش relatively ارزان و ساده است.

معایب تست هیدرواستاتیک:

• این روش می تواند به لوله ها آسیب برساند.
• این روش برای لوله های با قطر بزرگ یا طول زیاد مناسب نیست.
• این روش برای لوله هایی که در حال کار هستند، مناسب نیست.

تست اولتراسونیک (غیر مخرب)

این روش از امواج فراصوت برای بررسی عیوب داخلی لوله ها مانند ترک خوردگی، خوردگی و حفره ها استفاده می کند. امواج فراصوت با فرکانس بالا از طریق یک مبدل به لوله تابیده شده و پس از برخورد با عیوب داخلی، انعکاس می یابند. این امواج انعکاس یافته توسط مبدل دریافت شده و به سیگنال های الکتریکی تبدیل می شوند. با بررسی الگوی انعکاس امواج، می توان نوع و محل عیوب را مشخص کرد.

مزایای تست اولتراسونیک:

• این روش به طور غیر مخرب عیوب داخلی لوله ها را بررسی می کند.
• این روش برای لوله های فلزی و غیر فلزی قابل استفاده است.
• این روش برای لوله های با قطر بزرگ یا طول زیاد مناسب است.
• این روش برای لوله هایی که در حال کار هستند، مناسب است.

معایب تست اولتراسونیک:

• این روش به تجهیزات تخصصی و اپراتورهای ماهر نیاز دارد.
• این روش برای لوله هایی با سطح داخلی ناهموار مناسب نیست.
• این روش برای تشخیص برخی از عیوب مانند خوردگی حفره ای، محدودیت دارد.

تست ذرات مغناطیسی (غیر مخرب)

این روش برای بررسی عیوب سطحی لوله ها مانند ترک خوردگی و ناهمواری به کار می رود. در این روش، یک میدان مغناطیسی به لوله اعمال شده و ذرات مغناطیسی به عیوب سطحی جذب می شوند. با بررسی محل تجمع ذرات مغناطیسی، می توان عیوب سطحی را شناسایی کرد.

مزایای تست ذرات مغناطیسی:

• این روش به طور غیر مخرب عیوب سطحی لوله ها را بررسی می کند.
• این روش برای لوله های فلزی قابل استفاده است.
• این روش relatively ارزان و ساده است.

تست رادیوگرافی

در این روش، از اشعه ایکس یا گاما برای بررسی عیوب داخلی لوله ها استفاده می شود. اشعه از لوله عبور کرده و پس از برخورد با عیوب داخلی، جذب یا عبور می کنند. با بررسی تصاویر حاصل از عبور اشعه از لوله، می توان نوع و محل عیوب را مشخص کرد.

مزایای تست رادیوگرافی:

• این روش به طور غیر مخرب عیوب داخلی لوله ها را بررسی می کند.
• این روش برای لوله های فلزی و غیر فلزی قابل استفاده است.
• این روش برای لوله هایی با قطر بزرگ یا طول زیاد مناسب است.
• این روش برای تشخیص برخی از عیوب مانند خوردگی حفره ای، مناسب است.

معایب تست رادیوگرافی:

• این روش به تجهیزات تخصصی و اپراتورهای ماهر نیاز دارد.
• این روش برای لوله هایی با ضخامت زیاد مناسب نیست.
• این روش به دلیل استفاده از اشعه، خطرات سلامتی دارد.

تست مگنتیس

این روش برای بررسی خواص مغناطیسی لوله ها مانند نفوذپذیری و رسانایی مغناطیسی به کار می رود. این تست برای انواع لوله فولادی که در خطوط لوله انتقال نفت و گاز کاربرد دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است.

مزایای تست مگنتیس:

• این روش به طور غیر مخرب خواص مغناطیسی لوله ها را بررسی می کند.
• این روش برای لوله های فولادی قابل استفاده است.
• این روش برای لوله هایی با قطر بزرگ یا طول زیاد مناسب است.
• این روش برای لوله هایی که در حال کار هستند، مناسب است.

معایب تست مگنتیس:

• این روش به تجهیزات تخصصی و اپراتورهای ماهر نیاز دارد.
• این روش برای لوله هایی با ضخامت کم مناسب نیست.
• این روش فقط خواص مغناطیسی لوله ها را بررسی می کند و عیوب دیگر را تشخیص نمی دهد.

نکات مهم هنگام انتخاب روش مناسب تست لوله

در انتخاب روش مناسب تست لوله باید به نکاتی توجه کنید که به شرح زیر است:

نوع لوله

• جنس لوله: روش های تست مختلف برای لوله های فلزی و غیر فلزی متفاوت هستند. به عنوان مثال، تست اولتراسونیک برای لوله های فلزی و غیر فلزی قابل استفاده است، در حالی که تست ذرات مغناطیسی فقط برای لوله های فلزی کاربرد دارد.
• نوع لوله: روش های تست مختلف برای لوله های با قطر و ضخامت های مختلف متفاوت هستند. به عنوان مثال، تست هیدرواستاتیک برای لوله های با قطر و ضخامت های مختلف مناسب است، در حالی که تست رادیوگرافی برای لوله های با ضخامت زیاد مناسب نیست.

کاربرد لوله

• فشار کاری: برای لوله هایی که تحت فشار بالا کار می کنند، باید از روش های تستی استفاده کرد که مقاومت لوله در برابر فشار را بررسی می کنند. به عنوان مثال، تست هیدرواستاتیک برای لوله هایی که تحت فشار بالا کار می کنند، مناسب است.
• سیال عبوری: برای لوله هایی که سیالات خورنده یا خطرناک را حمل می کنند، باید از روش های تستی استفاده کرد که عیوب داخلی و سطحی لوله را به طور دقیق بررسی می کنند. به عنوان مثال، تست اولتراسونیک و تست رادیوگرافی برای لوله هایی که سیالات خورنده یا خطرناک را حمل می کنند، مناسب هستند.

نوع عیوب

• عیوب سطحی: برای بررسی عیوب سطحی لوله ها، می توان از روش های تستی مانند تست ذرات مغناطیسی و تست مگنتیس استفاده کرد.
• عیوب داخلی: برای بررسی عیوب داخلی لوله ها، می توان از روش های تستی مانند تست اولتراسونیک، تست رادیوگرافی و تست هیدرواستاتیک استفاده کرد.

هزینه و زمان

• هزینه: روش های تست مختلف هزینه های متفاوتی دارند. به عنوان مثال، تست هیدرواستاتیک relatively ارزان و ساده است، در حالی که تست رادیوگرافی به تجهیزات تخصصی و اپراتورهای ماهر نیاز دارد و به همین دلیل گران تر است.
• زمان: زمان انجام تست های مختلف متفاوت است. به عنوان مثال، تست هیدرواستاتیک سریعتر از تست رادیوگرافی انجام می شود.

الزامات قانونی

در برخی از موارد، استفاده از روش های تست خاص برای لوله ها توسط قانون یا استانداردهای مربوطه الزامی است.

نظر متخصصان

برای انتخاب روش مناسب تست لوله، می توان از نظر متخصصان و کارشناسان این حوزه استفاده کرد.

سخن پایانی

انتخاب روش مناسب تست لوله، تضمین‌کننده کیفیت و ایمنی لوله‌ها در کاربردهای مختلف است. با توجه به نوع لوله، شرایط محیطی و استانداردهای مورد نیاز، می‌توان از بین روش‌های مخرب و غیرمخرب، بهترین گزینه را انتخاب کرد. همواره به یاد داشته باشید که انجام تست‌های لوله توسط متخصصان و با رعایت استانداردهای مربوطه، از بروز حوادث ناگوار جلوگیری می‌کند.