در صنعت ساخت و ساز، داربست‌ها نقش مهمی در دسترسی به ارتفاعات و نقاط دشوار ساختمان‌ها دارند. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که لوله داربستی چیست و چرا در صنعت ساختمان‌سازی تا این حد اهمیت دارد؟ لوله‌های داربستی به عنوان ستون فقرات سازه‌های موقت، ایمنی و کارایی کارگران را در پروژه‌های ساختمانی تضمین می‌کنند. در این مطلب می‌خواهیم به توضیح لوله داربستی، انواع آن، مشخصات فنی، کاربردها و اجزای تشکیل دهنده داربست بپردازیم.
لوله داربستی چیست؟
لوله داربستی نوعی لوله فلزی است که برخلاف سایر لوله‌ها، برای انتقال مایعات و گازها استفاده نمی‌شود. این لوله‌ها عمدتاً در ساخت سازه‌های فلزی موقت به نام “داربست” به کار می‌روند که برای دسترسی به نقاط دشوار و مرتفع ساختمان‌ها در هنگام ساخت و ساز، رنگ‌آمیزی، تعمیرات و اجرای نما مورد استفاده قرار می‌گیرند.
لوله داربستی در دسته لوله‌های درزدار قرار می‌گیرد که از ورق نورد گرم (ورق سیاه) تولید می‌شود. این محصول در صنعت ساختمان‌سازی کاربرد زیادی دارد و اغلب به عنوان داربست از آن استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که لوله داربستی در صنعت به نام “لوله 5” نیز شناخته می‌شود. از آنجایی که در این لوله‌ها هیچ‌گونه سیالی منتقل نمی‌شود، نیازی به آزمایش‌های انتقال آب یا گاز ندارند. لوله داربستی در دو نوع سبک و سنگین تولید می‌شود تا بتواند شرایط وزنی متفاوت را تحمل کند. اتصال لوله‌های داربستی به یکدیگر نیز توسط بست‌های مخصوص انجام می‌شود.
انواع لوله داربستی چیست؟
داربست‌ها به طور کلی از میله‌های چوبی یا فلزی ساخته می‌شوند و به عنوان تکیه‌گاهی برای بخشی از سازه‌ها به کار گرفته می‌شوند. ساخت این سازه‌ها نیازمند تخصص ویژه‌ای است، چرا که در صورت خراب شدن، سبب خسارت‌های زیادی می‌گردد. فاصله داربست از ساختمان حدود 30 تا 40 سانتی‌متر است، ولی برای انتخاب مناسب‌ترین فاصله، توجه به نظر معمار اهمیت دارد. در ادامه با انواع داربست آشنا می‌شویم:
داربست چکشی ستاره‌ای
این سازه‌ها از مهارهای افقی و پایه‌های قائم تشکیل می‌گردند. طول پایه‌های این داربست‌ها بین 0.5 تا 3 متر متغیر است. مهارهای افقی به راحتی با ضربه چکش بر روی پایه‌های داربست سوار می‌شوند. از مزایای استفاده از این داربست، می‌توان به:
- راحتی در باز و بسته شدن
- عدم نیاز به آچار یا مهاربندی در ارتفاعات زیاد
- عدم نیاز به کارگر ماهر
- سهولت در جابجایی و انتقال آن اشاره کرد
این نوع داربست به واسطه استفاده از سرجک‌های قابل رگلاژ در قسمت بالایی و پایه‌های جک قابل تنظیم در قسمت پایینی، برای ارتفاعات مختلف و ترازهای متفاوت قابل تنظیم است.
داربست مثلثی
این سازه از فریم‌های مثلثی شکل تشکیل شده که اتصالشان به صورت نر و ماده است. این فریم‌ها معمولاً در سه اندازه 0.5، 0.75 و 1 متری تولید می‌گردند. عرض این داربست‌ها معمولاً 120 سانتی‌متر است. از مزایای آن نیز می‌توان به:
- سهولت در باز و بسته شدن
- عدم نیاز به کارگر ماهر
- نصب و جداسازی آسان بدون نیاز به تخصص خاص
یکی از مزایای بزرگ این نوع داربست، آسانی در نصب و جداسازی آن است که باعث می‌شود کارگران بتوانند بدون نیاز به تخصص خاص، کارهای مربوط به نصب را به سرعت انجام دهند.
داربست چکشی کاسه‌ای
داربست چکشی کاسه‌ای از پایه‌های قائم و مهارهای افقی تشکیل شده است. از مزایای آن نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت توسعه در پلان
- عدم نیاز به مهاربندی در ارتفاعات زیاد
- قابلیت استفاده در داربست‌بندی نمای ساختمان‌ها
کاربرد لوله داربست چیست؟
لوله داربست در صنایع مختلف کاربردهای متنوعی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- ساختمان‌سازی و عمران: اصلی‌ترین کاربرد لوله داربست در صنعت ساختمان‌سازی است. این لوله‌ها به عنوان تکیه‌گاه موقت و سازهای برای حمایت از کارگران در ارتفاعات استفاده می‌شوند.
- نصب‌های الکتریکی و مکانیکی: در مواقعی که نصب‌های الکتریکی یا مکانیکی در ارتفاعات انجام می‌شود، لوله‌های داربستی یک پلتفرم کاری پایدار ارائه می‌دهند.
- صنایع نفت و گاز: در صنایع نفت و گاز از لوله داربست برای ایجاد سیستم‌های لوله‌کشی و نگهداری از تجهیزات استفاده می‌کنند.
- ساخت و تعمیر کشتی: لوله‌های داربستی در کارگاه‌های کشتی‌سازی برای ساخت، تعمیر و نگهداری کشتی‌ها استفاده می‌شوند.
- صنایع خودروسازی: در تولید خودرو، لوله‌های داربستی به‌عنوان اجزای فریم و شاسی خودرو کاربرد دارند.
- کشاورزی: لوله‌های داربستی در کشاورزی برای ایجاد ساختارهایی مانند سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و گلخانه‌ها به‌کار می‌روند.
لوله داربستی چیست که اینقدر کاربرد متنوع دارد؟ پاسخ در مشخصات فنی و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این محصول نهفته است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
بررسی مشخصات فنی لوله داربست
مشخصات فنی لوله داربست از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این مشخصات هستند که ایمنی و کارایی داربست را تضمین می‌کنند. در این بخش، مهم‌ترین مشخصات فنی لوله داربست را بررسی می‌کنیم.
لوله‌های داربستی معمولاً از فولاد ST37 ساخته می‌شوند و دارای مقاومت بالایی در برابر فشار و نیروهای سنگین هستند. این لوله‌ها در دو نوع درزدار و بدون درز تولید می‌شوند که نوع بدون درز آن‌ها از ایمنی بیشتری برخوردار است. مشخصات فنی لوله داربست شامل موارد زیر است:
- جنس: فولادی، گالوانیزه یا آلومینیومی
- ساختار: درزدار یا بدون درز
- ضخامت: معمولاً بین 2 تا 4 میلی‌متر (پرکاربردترین ضخامت‌ها 2 و 2.5 میلی‌متر)
- طول: 3 تا 6 متر
- قطر خارجی: 48.3 میلی‌متر (استاندارد جهانی)
لوله داربست چند اینچ است؟
سایز استاندارد لوله داربست 1.5 اینچ یا همان 11.2 اینچ است که در صنعت به عنوان لوله 5 نیز شناخته می‌شود. قطر خارجی این لوله 48.3 میلی‌متر است که استاندارد جهانی برای لوله‌های داربستی محسوب می‌شود. این سایز استاندارد تضمین می‌کند که لوله‌های داربستی با اتصالات و بست‌های استاندارد موجود در بازار سازگار باشند و بتوانند به راحتی به یکدیگر متصل شوند.
لوله داربست 6 متری چند کیلو است؟
وزن لوله داربست به طول و ضخامت آن بستگی دارد. به طور معمول:
- لوله داربست 6 متری با ضخامت 2 میلی‌متر: حدود 14.5 کیلوگرم
- لوله داربست 6 متری با ضخامت 2.5 میلی‌متر: حدود 17.5 کیلوگرم
- لوله داربست 6 متری با ضخامت 3 میلی‌متر: حدود 20.11 کیلوگرم
- لوله داربست 6 متری با ضخامت 3.2 میلی‌متر: حدود 21.35 کیلوگرم
مشخصات لوله داربست شامل وزن آن، یکی از عوامل مهم در انتخاب نوع مناسب برای پروژه‌های مختلف است. وزن مناسب باعث می‌شود حمل و نقل و نصب لوله‌ها آسان‌تر باشد و در عین حال، از پایداری و ایمنی سازه اطمینان حاصل شود.
استانداردهای رایج لوله داربست چیست؟
استانداردهای لوله داربست بسته به کشور و منطقه متفاوت است. با این حال، برخی استانداردهای بین‌المللی شناخته شده وجود دارد که به طور گسترده در صنعت داربست استفاده می‌شود. برخی از این استانداردها عبارتند از:
- BS EN 39: این استاندارد اروپایی برای لوله‌های فولادی است که در کاربردهای داربست استفاده می‌شود. این استاندارد الزامات لوله‌های فولادی درزدار و بدون درز برای استفاده در انواع داربست را مشخص می‌کند. جهت مشاهده مناسب‌ترین قیمت لوله درزدار کلیک کنید.
- ANSI/SSFI SP-4: این استاندارد آمریکایی توسط انجمن SAIA منتشر شده و مشخصاتی را برای ساخت و آزمایش لوله‌ها و کوپلرهای داربست فولادی ارائه می‌دهد.
- AS 1576: این استاندارد در کشور استرالیا تدوین شده و الزامات داربست از جمله مشخصات لوله‌ها و اتصالات داربست و همچنین دستورالعمل‌هایی برای استفاده ایمن و نصب سازه‌های داربست ارائه می‌کند.
- JIS G3444: این استاندارد صنعتی ژاپنی برای لوله‌های فولادی کربنی از جمله لوله‌های داربست است.
مشخصات لوله داربستی در هر یک از این استانداردها ممکن است کمی متفاوت باشد، اما همگی به منظور تضمین ایمنی و کیفیت این محصولات تدوین شده‌اند. توصیه می‌شود پیش از خرید و کار با لوله‌های داربست، از کدها و استانداردهای مربوط به آن اطمینان حاصل کنید.
اجزای تشکیل دهنده داربست
داربست‌ها از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که هر کدام نقش مهمی در پایداری و ایمنی سازه دارند. در این بخش، مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده داربست را معرفی می‌کنیم:
- لوله داربستی: اصلی‌ترین جزء داربست که بارها را به زمین منتقل می‌کند و به عنوان تکیه‌گاه قرار می‌گیرد.
- بست داربست: برای اتصال میله‌های داربست به یکدیگر استفاده می‌شود و در انواع مختلف چهار پیچ، دو پیچ، تک پیچ، چهار پیچ گردان و… موجود است.
- کفشک پایه: از جنس چوب است و زیر کفشک‌های فلزی داربست در سطوح ناهموار قرار می‌گیرد.
- کفشک فلزی: در انتهای لوله‌های داربست قرار می‌گیرد و به پایداری سازه کمک می‌کند.
- تخته کفی داربست: به عنوان سطح پشتیبانی در داربست استفاده می‌شود و می‌تواند فلزی یا چوبی باشد.
- مغزی داربست: برای اتصال لوله‌های داربست به کار می‌رود.
- کاور (روپوش): وظیفه این محصول پوشش قسمت بیرونی اتصال دو سر لوله‌های داربست است.
- نردبان: برای دسترسی به طبقات بالای داربست استفاده می‌شود.
- جک داربست: برای ثابت نگه‌داشتن سکوی داربست به کار می‌رود.
- سیم مخصوص داربست: از جنس گالوانیزه بوده و برای بستن تخته‌های داربست به لوله داربستی استفاده می‌شود.
- بالابر: برای بالا بردن تجهیزات داربست مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- چرخ داربست متحرک: در داربست‌های متحرک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- میله شکافدار اتصال: برای طولانی کردن دو لوله داربست در ساخت این سازه‌ها استفاده می‌شود.
انتخاب، نصب و ترکیب صحیح اجزای داربست نقش کلیدی در ایمنی و کارایی کل سازه دارد. برای دستیابی به یک داربست ایمن و مطمئن، باید همه اجزا از کیفیت مناسب برخوردار باشند و مطابق با استانداردها و اصول فنی نصب شوند.
جدول وزنی انواع داربست فلزی
داربست‌های فلزی سازه‌های موقتی هستند که برای دسترسی به نقاط مرتفع در ساخت و ساز و تعمیرات مورد استفاده قرار می‌گیرند. وزن اجزای مختلف داربست، به ویژه لوله‌ها، از اهمیت بالایی در طراحی، حمل و نقل و نصب ایمن آن‌ها برخوردار است. در زیر جدولی وزنی لوله‌های داربست فلزی ارائه شده است:
| قطر خارجی (میلی‌متر) | طول لوله داربست (متر) | ضخامت لوله داربست (میلی‌متر) | وزن (کیلوگرم) |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۰ | ۱۴.۰۵ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۱ | ۱۴.۴۵ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۲ | ۱۵.۱۰ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۳ | ۱۵.۷۶ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۴ | ۱۶.۴۱ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۵ | ۱۷.۵۰ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۶ | ۱۷.۷۰ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۷ | ۱۸.۳۴ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۷۵ | ۱۸.۵۳ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۸ | ۱۸.۹۸ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۲.۹ | ۱۹.۵۴ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۳.۰ | ۲۰.۱۱ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۳.۲ | ۲۱.۳۵ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۳.۴ | ۲۲.۵۸ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۳.۶ | ۲۳.۸۱ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۳.۷۵ | ۲۴.۷۲ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۳.۸ | ۲۵.۰۲ |
| ۴۸.۳ | ۶.۰ | ۴.۰ | ۲۶.۲۲ |
| ۴۸.۳ | ۳.۰ | ۲.۰ | ۷.۰۳ |
| ۴۸.۳ | ۳.۰ | ۲.۵ | ۸.۷۵ |
| ۴۸.۳ | ۳.۰ | ۳.۰ | ۱۰.۰۶ |
| ۴۸.۳ | ۳.۰ | ۳.۲ | ۱۰.۶۸ |
| ۴۸.۳ | ۴.۰ | ۲.۰ | ۹.۳۷ |
| ۴۸.۳ | ۴.۰ | ۲.۵ | ۱۱.۶۷ |
| ۴۸.۳ | ۴.۰ | ۳.۰ | ۱۳.۴۱ |
| ۴۸.۳ | ۴.۰ | ۳.۲ | ۱۴.۲۳ |
| ۴۸.۶ | ۶.۰ | ۲.۰ | ۱۴.۱۰ |
| ۴۸.۶ | ۶.۰ | ۲.۵ | ۱۷.۵۵ |
| ۴۸.۶ | ۶.۰ | ۳.۰ | ۲۰.۱۸ |
مزایای استفاده از لوله داربستی
لوله داربستی چیست که باعث محبوبیت آن در صنعت ساختمان شده است؟ مزایای متعدد این محصول که باعث می‌شود در پروژه‌های مختلف از آن استفاده شود، عبارتند از:
- دسترسی به ارتفاعات بالا: لوله داربست به افراد امکان دسترسی به ارتفاعات بالا را می‌دهد. این امکان به ویژه در صنایع ساختمانی و ساخت و سازهای عمرانی بسیار مفید است.
- مقاومت در برابر فشار و وزن: لوله داربست به دلیل ساختار مستحکم و مقاوم خود، قابلیت تحمل وزن‌های بالا و نیروهای فشاری را داراست. این ویژگی باعث می‌شود که در ساختمان‌ها و پروژه‌هایی که نیاز به پشتیبانی از وزن‌های سنگین دارند، مورد استفاده قرار گیرد.
- نصب و اجرا آسان: انواع داربست فلزی به دلیل ساختار ساده و استفاده از پیچ و اتصالات به راحتی نصب و اجرا می‌شود. این امکان به کارگران اجازه می‌دهد تا به سرعت سازه‌ها را بسازند و زمان اجرا را کاهش دهند.
- استفاده مجدد: لوله داربست‌ها معمولاً پس از استفاده اولیه نیز در پروژه‌های دیگر قابل استفاده هستند. این ویژگی باعث کاهش هزینه‌های ساخت و ساز می‌شود.
- مقرون به صرفه: لوله داربست به عنوان یک مواد ساختمانی مقرون به‌صرفه شناخته می‌شود. ارزش اقتصادی بالا و قابلیت استفاده مجدد آن باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های پروژه‌های ساختمانی می‌شود.
- تنوع در اندازه و ابعاد: لوله داربست‌ها در اندازه‌ها و ابعاد مختلفی تولید می‌شوند، این امکان را می‌دهد که براساس نیاز پروژه مورد استفاده قرار گیرند.
- دوام و استحکام بالا: لوله‌های داربستی دارای مقاومت بالایی در برابر شرایط جوی و عناصر مختلف از جمله آتش هستند.
مشخصات لوله داربست و مزایای فراوان آن باعث شده که این محصول به یکی از پرکاربردترین محصولات در صنعت ساختمان تبدیل شود.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی جامع لوله داربستی چیست و مشخصات فنی لوله داربست پرداختیم. همان‌طور که مشاهده کردید، لوله داربست یکی از اجزای اصلی در صنعت ساختمان‌سازی است که برای ایجاد دسترسی به ارتفاعات و نقاط دشوار ساختمان‌ها استفاده می‌شود. مشخصات لوله داربستی شامل جنس، ساختار، ضخامت، طول و قطر است که بر اساس نیاز پروژه‌ها می‌توان انواع مختلف آن را انتخاب کرد. انواع داربست نیز شامل چکشی ستاره‌ای، مثلثی و چکشی کاسه‌ای است که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند.